|
Тўғри, мавло ёки валий ёки муволот калимаси эмас, фақат валоят калимасигина муштарак лафз бўлиб унинг бир неча маънолари бор. Бу маънолардан бири нусрат ва яна бири салтанат, яъни ҳокимиятдир. Улар ривоят қиладиган ҳадислар ичида «Канзул уммол»да зикр қилинган бир ҳадис ҳам келган. Унда валоят калимаси келган. Шунинг учун луғатга кўра бу ҳокимият маъносини билдиради деб айтилиши мумкин. Бунга жавоб шуки, бу калима ҳадисда ёрдам бериш маъносида келган. Ҳадис насси шунга далолат қилади. Унинг насси уни ҳужжат қилувчилар ривоят қилганидек қуйидагичадир:
«اَللَّهُمَّ مَنْ آمَنَ بِي وَصَدَّقَنِي فَلْيَتَوَلَّ عَلِيَّ بْنَ أَبِي طَالِبٍ، فَإِنَّ وَلاَيَتَهُ وَلاَيَتِي وَوَلاَيَتِي وَلاَيَةُ اللَّهِ تَعَالَى»
«Аллоҳим, ким менга имон келтирса ва мени тасдиқласа Али ибн Абу Толибга ёрдам берсин. Чунки унга ёрдам бериш менга ёрдам беришдир, менга ёрдам бериш эса Аллоҳ Таолога ёрдам беришдир». Бу насс валоят калимасидан мурод ёрдам бериш эканини аниқ кўрсатиб турибди. Зеро Росулуллоҳ с.а.в. ўзига имон келтирган кишини Али ибн Абу Толибга ёрдам беришга чақиряпти. Чунки унга ёрдам берган киши Росулга ёрдам берган бўлади. Росулга ёрдам берган киши эса Аллоҳга ёрдам берган бўлади. Валоят калимасининг маъноси мана шу. Шунинг учун ибора «ف » ҳарфи билан келди: «Чунки унга ёрдам бериш менга ёрдам беришдир». Бундан «чунки унинг ҳокимиятни олиши менинг олишимдир», деган маъно ҳечам тушунилмайди. Аксинча ундан фақат «унга ёрдам бериш менга ёрдам беришдир», деган маъно тушунилади, холос. Бу билан Али Росулуллоҳ с.а.в.дан кейин мўминларнинг валийси ва мавлоси бўлиши, шунинг учун улар унга ёрдам беришлари лозимлиги, чунки унга ёрдам бериш Росулуллоҳ с.а.в.га ёрдам бериш эканлиги айтилган ҳамма ҳадисларни луғат ва Қуръон нусуси бўйича қанчалик тафсир қилинмасин ҳокимиятни бошқариш деган маъно берилиши ҳечам мумкин эмас. Бу калиманинг маъноси бўйича ҳам ва мазкур ҳадисларда келган жумлалардаги унинг тутган ўрнига кўра ҳам бундай маъно бериб бўлмайди. Демак бу ҳадислар Росулуллоҳ с.а.в. ўзидан кейин Алини халифа қилиб қолдирганига далил бўлолмайди. Демак уларни ҳужжат қилиб келтириб бўлмайди.
103-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247